Osmanlı şehirlerinin de tesiri altında kaldığı İslâm şehri, insan esaslı olup, katı kurallardan ziyade insanın zaman ve coğrafya şartlarına göre beliren ihtiyaçlarına çözüm üretilen yerleşmelerdir. İslâm şehrinin hiç şüphesiz en önemli özelliğinden biri, toplumun etnik, dinî ve iktisadî yapısındaki farklılığının bir sonucu olarak mahallelere bölünmüş olmasıdır.
Mahallenin kelime anlamı konaklanan yer olup, şehrin bir semti mânâsında kullanılmaktadır. Osmanlı dönemindeki anlamıyla mahalle, genellikle aynı mescitte ibadet eden cemaatin aileleri ile birlikte ikâmet ettikleri şehir kesimi olarak ya da “bir câmiin, zâviyenin veya imâretin çevresinde kurulan meskenlerden oluşan veya birlikte yaşama isteği duyan aynı meslek mensupları veya inanç ve gelenek sahiplerinin evlerinden oluşan bir ünite” olarak tanımlanabilir. Osmanlı’da mahalle, aynı zamanda sosyal bir görev ifa eder. Bu açıdan mahalleyi oluşturan nüfus unsuru birbirlerini tanımakta, davranışlarını kontrol etmekte ve belirli bir dayanışma göstermektedir. Mahallenin idarecisi ise “imam”dır. Zaten imam, 19. yüzyılın ikinci yarısına gelene kadar mahallenin hem dinî hem seküler başı olmuştur.
