21 Ekim 1933 yılında Kür Irmağı üzerindeki Pirebbe köyünde doğru. İlk ve orta öğrenimini burada bitirdikten sonra, Bakü’ye gitti. Azerbaycan Devlet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Jurnalistika (Gazetecilik) bölümünü bitirdi. 1958’de Azerbaycan Pedagoji Enstüsü’nde asistan olarak çalışmaya başladı ve 1969’a kadar öğretim üyeliği yaptı. Ebulfeyz Elçibey önderliğindeki Halk Cephesi çalışmalarına katılan Halil Rıza ULUTÜRK, 20 Ocak 1990 tarihli katliamdan sonra tutuklandı ve Moskova’ya götürüldü. Lefortovo hapishanesinde yaklaşık 9 ay kalan Halil Rıza Ulutürk serbest kaldıktan sonra Bakü’ye döndü. Firuzan Hanım ile evliliğinden olan tek evladı Tebriz, 1992 yılında Dağlık Karabağ’ın Askeran bölgesindeki savaşa gönüllü olarak katıldı ve şehit düştü. Halil Rıza Ulutürk de oğlundan 2 yıl sonra, 1994 yılında vefat etti. Çok sayıdaki şiir kitabından başka, Lefortovo Günlükleri başta olmak üzere pek çok kitabı, eşi Firengiz Hanım tarafından hazırlandı ve basıldı. Halil Rıza Ulutürk’ün şiirlerindeki baş eğmez kuvvet, Azerbaycan’ın istiklal mücadelesi ile özdeşleşerek şairi Azerbaycan Türklüğü’nün gönlünde ölümsüz kılmıştır.
SƏNİN GÖZ YAŞLARIN
Mən səni ömrüm boyu təbəssümlü görmüşəm,
Gülümsər gözlərindən sevinc, fərəh dərmişəm.1
Sənin saadətinə hayatımı vermişəm,
Bəs nədir bu hıçqırıq?… Göz yaşın almaz-almaz?2
Canavarlar önündə, gülüm, ağlamaq olmaz!3
Bir bax, öndə, arxada paqonlular4 dayanıb.5
O da fələk dustağı… Çoxu naçar dayanıb.
Şimaldayıq, dizəcən6 ləkəli qar dayanıb
Qoltuqlara sığınır burda bahar, burda yaz.
Canavarlar önündə, gülüm, ağlamaq olmaz!
Göz yaşların tökülüp Moskva’nın qarına.
Çırpılır7 kor məhbəsin soyuq divarlarına.
Qana batmış dağam mən, güvən yalnız yarına
Bizim dərin yaramız göz yaşıyla sağalmaz,8
Canavarlar önündə, gülüm, ağlamaq olmaz!
And olsun vətənimin qarsalanmış9 daşına:
Yüz-yüz general dəyməz sənin bir göz yaşına!
Bahar kibi gəlmişəm, günəş kibi qarşıla
Camalından utansın ruhu keçəl,10 beyni daz.11
Canavarlar önündə, gülüm ağlamaq olmaz!
Yanaqların islanıb… Gözlərindən öpüm gəl,
Qırıq-qırıq,12 odnəfəs13 sözlərindən öpüm gəl.
Diz çökmədin nakəsə,14 dizlərindən öpüm gəl,
Gedər qış da, gələr yaz,15 bu dövran belə qalmaz,
Canavarlar önündə, gülüm ağlamaq olmaz!
Adazlığın havası dolubsa milyon qəlbə,
Əvvəl-axır bizimdir, bizimkidir qələbə.16
Bu qanlı nəm divarı qoparaq qəlpə-qəlpə,17
Yalnız haqqındır zəfər, nahaqq18 özü matəm, yas
Aç başından bu şalı, qara bağlamaq olmaz,
Canavarlar önündə, gülüm ağlamaq olmaz!
Gülüm ağlamaq olmaz!
Moskova, Lefortovo Hapishanəsi, 9 Nisan 1990
1.Mutluluk toplamışım, koparmışım. 2. Elmas elmas. 3. İyi değil. 4. Apoletliler. 5. Durmuş. 6. Dize kadar. 7. Kendini çarpıyor, vuruyor. 8. İyileşmez. 9. Yanmış. 10. Kel. 11. Kel, dazlak. 12. Parça parça. 13. Ateşli. 14. Şerefsize. 15. İlkbahar. 16. Galibiyet, başarı. 17. Parça parça. 18. Haksız.
Yazının Devamı Ayarsız Dergisinde
Aylık fikir, kültür, sanat ve edebiyat dergisi Hâlet-i ruhiyemiz: Ayarsız dergisini kitapçılardan edinebilir veya abonelik formunu doldurarak adresinize getirtebilirsiniz.
